Tràn dịch não là một bệnh lý do dịch não tủy tiết ra quá nhiều gây tích tụ trong não, tăng áp lực lên não. Tràn dịch não cần được phát hiện và điều trị sớm.
Danh từ “tràn dịch não” là tên gọi một chứng bệnh sinh ra vì cơ thể tiết ra quá nhiều dịch bao quanh não. Dịch này gọi là dịch não tủy hay DNT, mang dưỡng chất lại cho não và có tác dụng của một lớp đệm lỏng, bảo vệ não. Trong trường hợp DNT bị tắc nghẽn lưu thông vì một lí do nào đó, hoặc nếu lượng dịch tiết ra quá nhiều, tiến trình tích tụ dịch gia tăng áp lực bên trong não. Mô não trở nên mỏng hơn và các xương sọ giãn ra để thích nghi với phần dịch thặng dư. Sức ép lên não khiến cho cơ quan này bị tổn thương và nếu không chữa trị, có quá 50 phần trăm các bé sơ sinh tràn dịch não bị tử vong.
Các triệu chứng của bệnh tràn dịch não tùy thuộc vào độ tuổi. Trong trường hợp có bệnh ngay từ lúc mới sinh, đầu sẽ lớn một cách bất thường vì các xương sọ đã bị dịch não đẩy ra; trong những trường hợp như vậy, chắc hẳn là em bé cũng sẽ bị cả bệnh nứt đốt sống nữa. Ở những dạng tràn dịch não nhẹ hơn, đầu đứa trẻ có thể bình thường lúc mới sinh nhưng lớn lên quá mau trong những tháng kế tiếp. Bệnh tràn dịch não cũng có thể phát ra sau này trong thời thơ ấu, do một cái u, hoặc do một bệnh nhiễm trùng như viêm màng não chẳng hạn, khi đó có thể đầu to lên không đáng kể, mặc dù sức ép của dịch lên não có thể sinh ra các triệu chứng nhức đầu và nôn mửa.
Triệu chứng của bệnh tràn dịch não ở trẻ em có thể gặp:
- Đầu to bất thường từ lúc mới sinh hoặc lớn lên mau trong những tháng kế tiếp.
- Tĩnh mạch nổi rõ trên da đầu.
- Thóp căng phồng.
- Nôn mửa.
Bạn phải làm gì khi trẻ bị tràn dịch não?
Nếu có bệnh ngay từ khi mới sinh, bình thường bác sĩ sẽ để ý thấy ngay lúc đỡ đẻ, hoặc vào những lần khám định kì khi đo đầu bé để kiểm tra kích thước. Cần có bác sĩ chuyên khoa Nhi đánh giá kỹ càng ngay từ đầu để xác định đúng nguyên do vì sao dịch tích tụ lại. Trong những ca bệnh nhẹ, người ta có thể sử dụng thuốc để phòng ngừa hiện tượng DNT tiết ra quá nhiều. Bằng không thì, miễn là bệnh tràn dịch não chưa quá tiến triển, người ta có thể dùng phẫu thuật làm cho căn bệnh thuyên giảm. Sau khi đánh thuốc tê, người ta luồn một ống nhỏ có van chảy một chiều, qua một cái lỗ khoan vào xương sọ. Người ta luồn đầu ống còn lại vào một mạch máu lớn, như vậy dẫn lưu dịch thẳng từ não vào luồng máu tuần hoàn. Sau những cách chữa trị như vậy, đầu em bé dần dần trở lại bình thường, khoảng 40 phần trăm số bé sơ sinh bị tràn não dịch sau đó tiếp tục phát triển trí thông minh gần như bình thường. Sau cuộc giải phẫu, nếu vào một giai đoạn nào đó, bé trở nên cáu kỉnh và bé nôn, người ta sẽ nghi ngờ là ống bị tắc. Cái ống sẽ được thay thế hoặc chỗ tắc nghẽn sẽ được khai thông.
Nội dung bài viết do Bác sĩ Miriam Stoppard (MD MRCP) biên soạn, Bác sĩ Nguyễn Lân Đính (Giám Đốc Trung tâm Dinh dưỡng Trẻ em) dịch và được nghiên cứu, tổng hợp bởi Nhà thuốc Nhi Phúc Gia.
